Kullanıcı Yönetim Komutları

Kullanıcı yönetimi, bilgisayarınızdaki neredeyse bir çok işlemi yapmaya yeterlidir. Yeni bir kullanıcı oluşturulabilirken başka bir kullanıcıyı silme yetkisine de sahip olunabilir.Bu yazı ile birlikte artık sizler de yeni bir kullanıcı oluşturabileceksiniz ve bu sistemin kontrolü elbette sizlerin elinde!

• cat : Bu komut ile açmak istenilen dosya bilgileri gösterilir. Yani belirtilen dosyayı açmaktadır.

cat /etc/passwd

Yukarıdaki kod satırında ise kullanıcı bilgileri istenmektedir.

Sisteme Kullanıcı Ekleme Komutları (adduser)

Sistem içerisinde kullanıcı bilgileri almak istendiğinde sudo komutu olmadan bir yetkiye sahip olmanız mümkün değildir. Sudo, super user yani üst düzey kullanıcı olduğunuzu gösterecektir.

sudo adduser bilgi

Bu aşamada sizden kontrol amaçlı parola istenecektir. Parolanızı girerken terminalde herhangi bir çıktı görmeyeceksiniz, bu durum sizi korkutmasın.

Kullanıcı Kontrolü

cat etc/passwd

Bu komut ile bilgi dizini home içerisine yani ana klasöre eklenip eklenmediğini gösterir. İçerik gösterimi yine cat komutu ile gerçekleşmektedir.

Kullanıcı Şifre Değişimi

Linux dağıtımlı makinelerde passwd komutu yeterli yetkiyi görememektedir. Bu sebeple sudo yetkisi ile işlem alınmaktadır.

passwd bilgi ❌

sudo passwd bilgi ✅

Ancak bende şuan MacOS olduğu için bu şekilde kullanıcının şifresini değiştirebiliyorum.

2 kez şifre girildikten sonra yeni şifreniz kullanıma hazır olacaktır.

• history : Terminalde daha öncesinde (geçmiş zaman) yazılan tüm komutları ekrana getirmektedir.

history

Kullanıcı Değişimi (Kullanıcılar Arası Geçiş)

su bilgi / buseyarentekin

Yukarıdaki gibi su komutu ile kullanıcı değişikliği yapmamız mümkündür. Kullanıcı ismini siz tercihen değiştirebilirsiniz, karışıklık olmaması için iki kullanıcıyı da belirttim.

Örneğin Linux dağıtımlı bir bilgisayar kullanıyorsanız aşağıdaki gibi bir bilgi ile karşılaşmanız mümkündür. Bu sayede bilgi adlı kullanıcı Home dizinine geçmiş olacaktır.

Kullanıcıdan Çıkış Yapma

Geçerli bir kullanıcıdan çıkış yapmak isteniyorsa aşağıdaki komut satırını yazmanız yeterli olacaktır.

exit

Eğer iki kez exit komutunu yazarsanız bu durumda terminal kapatılacaktır.

Kullanıcı Silme

Kullanıcıyı silmek için deluser komutu geçerlidir. Deluser komutu delete user ifadesinden gelmektedir.

sudo deluser buseyarentekin

Kullanıcı bu satır ile silinmiş oldu. Fakat gerçekten silindiğini görmek istemez miyiz? İşte bu durumda yazacağımız komut hemen aşağıdaki gibi olmalıdır ⬇️

cat /etc/passwd

Burada açıklanan listede kullanıcı ismi yok ise demek ki gerçekten silinmiştir. Ekleme silme işlemini sudo yetkisi ile yaptığımıza dikkat etmişsinizdir. Yetki gerektiren bu tarz işlemlerde sudo kullanılması zorunludur. Çünkü her kullanıcı bu işlemleri gerçekleştirmemelidir, bu durum tehlike arz eder.

Peki buseyarentekin kullanıcısının nasıl silindiğini hiç düşündünüz mü? Sizce bir kullanıcı direk makineden silinebilir mi? Tabiki hayır. Öncelikle kullanıcıya ait dosyaları bir yedekleme yapar. Daha sonra kullanıcıyı siler.

• cd : Bu komut change directory komutundan gelmektedir. Yani dizin değişimi bu komut ile yapılmaktadır. Üst veya alt dizine bu komut ile geçilir.

Dizin Silme

sudo rm -rf file

Dizin silme işlemi de yine sudo yetkisi ile yapılmaktadır. Burada görülen rm komutu remove ifadesinden gelmektedir. -rf ise recursive force ifadesinden gelir. Yani yinelemeli olarak dizin varsa silecektir. -rf parametresi her defasında işlemlere ‘yes’ demek yerine tek seferde tüm sorulara evet olarak kabul ederek silecektir.

Gizli Dosyaları Gösterme

Tüm yapılan işlemler veya komutlar Home altındaki bash-history gizli dosyasında tutulmaktadır.

ls -ahl

Gizli dosyalar yukarıdaki komut ile gösterilmektedir.

Bash-history Dosyasını Getirme

ls -ahl | grep bash

Listelenen dosyalar arasında bash bilgisini göstermektedir. Bash-history dosyasının içeriğine girmek için ise aşağıdaki komutu ekrana yazmamız yeterlidir.

cat .bash_history

Sonuç olarak sisteme kullanıcı ekleyip sildik, listeledik ve kendi terminal geçmişimizi öğrenmiş olduk. Bir sonraki yazımda görüşmek dileğiyle. Sağlıklı günler dilerim.

REFERANSLAR

https://www.javatpoint.com/linux-user-management

Yasin Ortakçı, Karabük Üniversitesi, Operating Systems Lab.